Zmiana lub ustanie obowiązku alimentacyjnego, a świadczenie wychowawcze „500+”

Zmiana lub ustanie obowiązku alimentacyjnego, a świadczenie wychowawcze „500+”

  • 20 kwietnia, 2016
  • akarolak

_IGP1911Zakres świadczeń alimentacyjnych wyznacza art. 135 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (KRIO). Przywołany przepis przewiduje, że wysokość alimentów zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Ustawodawca postanowił także, że wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie albo wobec osoby niepełnosprawnej może polegać w całości lub w części na osobistych staraniach o utrzymanie lub o wychowanie uprawnionego. W takim wypadku świadczenie alimentacyjne pozostałych zobowiązanych polega na pokrywaniu w całości lub w części kosztów utrzymania lub wychowania uprawnionego. Jednocześnie prawodawca przesądził w § 3 art. 135 KRIO, że świadczenia z pomocy społecznej lub funduszu alimentacyjnego, o którym mowa w ustawie z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów podlegające zwrotowi przez zobowiązanego do alimentacji oraz świadczenia dla rodziny zastępczej nie wpływają na zakres obowiązku alimentacyjnego. Ostatni z przedstawionych przepisów przesądza, w mojej ocenie, o odpowiedzi na postawione na wstępie pytanie. Uważam bowiem, że świadczenie wychowawcze przewidziane w ustawie z 11.02.2016 r. należy zakwalifikować do kategorii świadczeń z zakresu pomocy społecznej w rozumieniu art. 135 § 3 KRIO. Tym samym nie będzie ono miało żadnego wpływu na określenie wysokości zobowiązania alimentacyjnego.

Odmienna argumentacja opierająca się wyłącznie na literalnej wykładni prawa nie wydaje się trafna. Zakłada ona, że świadczeniami pomocy społeczne są jedynie te, które zostały wymienione w ustawie z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej. Przy takim założeniu, wypłata świadczenia wychowawczego mogłaby dawać podstawę do zastosowania art. 138 KRIO. Przewiduje on, że „w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego.” W uproszczeniu można powiedzieć, że zmiana wysokości alimentów możliwa jest zawsze wtedy, gdy poprawiła albo pogorszyła  się sytuacja materialna uprawnionego lub zobowiązanego (dziecka lub rodzica). Zgodzić trzeba się z twierdzeniem o poprawie warunków materialnych uprawnionego do alimentów po otrzymaniu świadczenia wychowawczego, zwłaszcza w przypadkach zasądzenia najniższych alimentów. Jednak „zmiana stosunków” jaka nastąpiła z powodu przyznania świadczenia w ramach realizacji programu „Rodzina 500+” nie może zostać uwzględniona z powodu cytowanego art. 135 § 3 KRIO. Za takim rozumieniem przepisów ustawy z 11.02.2016 r. i przepisów KRIO przemawiają nie tylko zasady wykładni systemowej i celowościowej, ale przede wszystkim zdrowy rozsądek, uczenie wyrażony przez Rzymian w paremii:             Placuit in omnibus rebus praecipuam esse iustitiae aequitatisque quam stricti iuris rationem (We wszystkich sprawach powinna mieć pierwszeństwo zasada sprawiedliwości i słuszności nad zasadą ścisłego prawa).

Adam G. Karolak