Zmiana stanu prawnego w zakresie postępowania egzekucyjnego ma na celu wyeliminowanie nieprawidłowości w działalności komorników, zwiększenie ochrony prawnej dłużników, a jednocześnie usprawnienie wykonywania orzeczeń sądowych i innych tytułów wykonawczych. Ustawodawca podjął próbę realizacji sprzecznych celów… Czy instytucja skargi na czynności komornika spełni oczekiwania adresatów nowych przepisów? Na pewno będzie taniej i łatwiej! Czas pokaże czy będzie skuteczniej…

 

            Łatwiej

Ustawodawca w zmienionych przepisach postępowania egzekucyjnego dużą wagę przykłada do upowszechnienia informacji o uprawnieniach przysługujących stronom i uczestnikom postępowania. Zgodnie z art. 763² Kpc komornik zobowiązany jest pouczyć strony i uczestników postępowania występujących w sprawie bez tzw. profesjonalnego pełnomocnika o sposobie i terminie zaskarżenia czynności. Jeżeli osoby te nie są obecne, pouczenie następuje wraz z zawiadomieniem o dokonaniu czynności. Dalej idące uproszczenie związane z kwestionowaniem czynności dokonywanych przez komornika, to możliwość wniesienia skargi na urzędowym formularzu (art. 767 § 3¹ Kpc). Niestety, ilekroć ułatwienie procedury polega na wprowadzeniu blankietów opracowanych przez prawodawcę pojawiają się dodatkowe problemy interpretacyjne… W przypadku skargi na czynności komornika  wprowadzenie formularza nie musi oznaczać dodatkowych trudności. Po pierwsze i najważniejsze: skorzystanie z formularza skargi nie jest konieczne! Po drugie, jak przewiduje 767 § 3² Kpc, komornik doręcza urzędowy formularz skargi dłużnikowi przy pierwszej czynności egzekucyjnej oraz stronom i uczestnikom obecnym podczas czynności dokonywanej poza kancelarią, za wyjątkiem czynności zaskarżanych w formie ustnej. Nie powinno być zatem kłopotu z uzyskaniem wzoru skargi.

Kolejnym uproszczeniem postępowania dotyczącego zaskarżania czynności komornika jest zmodyfikowanie właściwości miejscowej sądu rejonowego w tych sprawach. Obowiązujący przed 1 stycznia 2019 r. stan prawny  przewidywał, że do rozpoznania skargi na czynności komornika właściwy był sąd, przy którym działał komornik. Jeżeli jednak do prowadzenia egzekucji został wybrany komornik poza właściwością ogólną, skargę rozpoznawał sąd, który byłby właściwy według ogólnych zasad, czyli, co do zasady, ten w okręgu którego miał miejsce zamieszkania dłużnik. Nowe brzmienie art. 767 § 1 wprowadza zasadę, zgodnie z którą sądem właściwym w sprawach wszystkich skarg na komornika jest sąd, w którego okręgu siedzibę ma kancelaria komornika. Jak zauważono w uzasadnieniu projektu ustawy, zmiana ma na celu usunięcie wątpliwości, które dotychczas powstawały na tle określenia sądu właściwego do rozpoznania skargi, prowadząc do konieczności przekazywania skarg pomiędzy sądami, a przez to często znacznego opóźnienia rozpoznania sprawy.

Zapamiętać jednak należy, że skargi dotyczące postępowań egzekucyjnych wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy komornik, w przypadku braku podstaw do ich uwzględnienia, przekazuje sądowi właściwemu zgodnie z przepisami dotychczasowymi (obowiązującymi przed 1 stycznia 2019 r).

Przepisy określające termin wniesienia skargi i organ, do którego powinna ona zostać złożona nie uległy zmianie. Warto jednak o tych wymaganiach wspomnieć.

Skargę wnosi się do komornika, który dokonał zaskarżonej czynności lub zaniechał jej dokonania. Ustawodawca przewidział tygodniowy termin na złożenie skargi, który jest liczony:

• od dnia dokonania czynności, gdy strona lub osoba, której prawo zostało przez czynność komornika naruszone bądź zagrożone, była przy czynności obecna lub była o jej terminie zawiadomiona;
• od dnia zawiadomienia o dokonaniu czynności strony lub osoby, której prawo zostało przez czynność komornika naruszone bądź zagrożone,
• od dnia powzięcia wiadomości przez skarżącego o dokonanej czynności, w przypadku braku zawiadomienia

Skargę na zaniechanie przez komornika dokonania czynności wnosi się w terminie tygodniowym od dnia, w którym skarżący dowiedział się, że czynność miała być dokonana.

Po otrzymaniu skargi, komornik w terminie trzech dni przekazuje ją wraz z aktami sprawy do właściwego sądu. Komornik może też uwzględnić skargę w całości, co zwalnia go z obowiązku przesłania jej do sądu właściwego. O uwzględnieniu skargi komornik zawiadamia skarżącego oraz zainteresowanych, których uwzględnienie skargi dotyczy.

Dodatkowe komplikacje związane ze skargą na czynności komornika, a zwłaszcza na zaniechanie dokonania czynności pojawią się wówczas, gdy skarga nie zostanie przekazana  w ustawowym terminie trzech dni do właściwego sądu… Zainteresowana strona lub uczestnik postępowania nie są wówczas pozbawieni możliwości obrony swoich praw. Jak przewidują nowe przepisy, sąd po uzyskaniu informacji o nieprawidłowościach w prowadzonym postępowaniu wyda z urzędu komornikowi zarządzenia zmierzające do zapewnienia należytego wykonania egzekucji oraz usunie spostrzeżone uchybienia. Ponadto sąd może zobowiązać komornika do składania sprawozdań z czynności podjętych w wyniku ww. zarządzeń. Do końca 2018 r. kompetencje sądu w tym zakresie były węższe i niejednoznaczne.

 

Taniej

Wniesienie skargi na czynności komornika wiąże się z koniecznością uiszczenia opłaty sądowej w wysokości 50 zł (art. 25 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych). Opłata obowiązująca do 1 stycznia 2019 r. była dwukrotnie wyższa. Należność należy wpłacić na rachunek bankowy właściwego sądu i dołączyć do skargi potwierdzenie dokonania przelewu. Dodatkowo ustawodawca przewidział, że w przypadku stwierdzenia oczywistego naruszenia prawa przez komornika, sąd uwzględniając skargę, może go obciążyć kosztami postępowania. Postanowienie o kosztach podlega zaskarżeniu.

 

Skorzystanie ze skargi na czynności komornika nie powinno być nadmiernie kłopotliwe. Z prowadzonych zmian na pewno usatysfakcjonowani będą dłużnicy, a wierzyciele …. patrząc na pozostałe przepisy dotyczące egzekucji, powinni z jeszcze większą starannością sprawdzać swoich kontrahentów i zabezpieczać wierzytelności.

Przygotował Adam G. Karolak

Warszawa, 18 stycznia 2019 r.